Wenecja - stolica regionu, położona na ponad stu wyspach - miasto, które pęka w szwach od turystów. Ich roczny napływ przekracza dwustukrotnie liczbę mieszkańców. Z drugiej strony, miasto nie odgrywa znaczącej roli w życiu współczesnych Włoch. Stagnacja ekonomiczna i społeczna doprowadziła do tego, iż liczba jego mieszkańców co roku się zmniejsza.

Gdy tylko zacznie się zwiedzać miasto, każdy krok przyniesie niespodzianki. Nie sposób przejść więcej niż kilka metrów i nie spotkać czegoś interesującego. Najwięcej turystów przyciągają dwie najbardziej imponujące budowle w Wenecji, Basilica di San Marco (bazylika św. Marka) - mauzoleum świętego patrona miasta, oraz Palazzo Ducale (Pałac Dożów) - siedziba doży i innych urzędów administracji państwowej. Pierwsza, pełna mozaik, jest świadectwem wpływów bizantyjskich, natomiast druga jest bodajże najwspanialszym przykładem świeckiej architektury z czasów gotyku. Nie sposób wstąpić do wszystkich kościołów, których jest tu około 50. W ich wnętrzach mieści się wiele cennych rzeźb i obrazów. Dwa typowo weneckie budynki, zwane Scuole, wybudowano w dobie renesansu. W Scuola di San Rocco znajduje sie szereg obrazów Tintoretta, a w Scuola di San Giorgio degli Schiavoni oglądać można wspaniałą kolekcję obrazów Carpaccia. Wiele cennych eksponatów od wieków mieści się w tych samych budynkach, jednak część z nich przeniesiono do licznych muzeów Wenecji. Jednym z najlepszych jest Accademia, w której przechowuje się najwartościowsze dzieła malarstwa weneckiego. Czasem dobrze jest jednak zrezygnować, choćby na jeden dzień, ze zwiedzania najsławniejszych zabytków i wybrać się do mniej znanych - a równie fascynujących - dzielnic Wenecji. Aby w pełni zrozumieć styl życia i rozwój miasta, trzeba udać się na jedną z położonych na północ lub południe od miasta wysepek. Ruch turystyczny jest tam już o wiele mniejszy.

Błotniste wybrzeże Laguny Weneckiej stanowiło schronienie dla osadników już na początku ery chrześcijańskiej. W V wieku, począwszy od najazdów plemion germańskich, zaczęły tu powstawać większe kolonie osadników. Luźny związek społeczności wyspiarskich był w VI i VII wieku zależny od hierarchów bizantyjskich z Rawenny. Zwierzchnictwo Bizancjum stało się wkrótce tylko formalne, a ludność laguny symbolicznie potwierdziła swoją niezależność, wykradając z Aleksandrii w roku 828 ciało świętego Marka. Zastąpił on poprzedniego patrona miasta, bizantyjskiego św. Teodoryka. Aby zaś miejsce przechowywania jego relikwii miało godny wygląd, obok pałacu dożów zbudowano bazylikę. Te dwie budowle, bazylika św. Marka i Pałac Dożów, miały stać się symbolami państwa weneckiego i miejscem sprawowania władzy w mieście przez prawie tysiąc lat.
Jeszcze przed końcem X wieku sieć powiązań handlowych Wenecji była dobrze rozwinięta. Do końca XII wieku kupcy weneccy uzyskali zwolnienie od wszystkich ceł na terenie Cesarstwa Wschodniego. Czwarta krucjata przypieczętowała sukces ich morskiego imperium. Ze złupionego w roku 1204 Konstantynopola przypłynęli pełnymi skarbów statkami. Poza tym, "ćwierć i pół ćwierci" Imperium Rzymskiego znalazło się w rękach Wenecji, a prócz tego republika zdobyła cały łańcuch portów, który ciągnął się prawie bez przerwy od Laguny Weneckiej do Morza Czarnego. Polityka zagraniczna Wenecji była od początku zdominowana przez sprawy handlu wschodniego, lecz w pewnym stopniu zajmowała się również kontrolą szlaków handlowych prowadzących przez kontynent. Powstałe w połowie XV wieku imperium lądowe Wenecji, miało pozostać właściwie nietknięte do czasów Napoleona.

Wenecja zawsze była miejscem o wielkiej sile przyciągania, dla Polaków - pierwszym przystankiem w podróży do Włoch. Miały tu miejsce wydarzenia smutne i radosne - spotkania towarzyskie, wydania książek i narodziny. Zwłaszcza te ostatnie wpłynęły korzystnie na stan sztuk pięknych w XVIII-wiecznej Polsce: w 1721 roku urodził sie w Wenecji Bernaldo Bellotto zwany Canaletto, nadworny malarz Augusta III, potem Augusta Poniatowskiego. Dzięki jego malarstwu wiemy dziś, jak wyglądała stara Warszawa.