Mozaika - to odznaczająca się dużą trwałością dekoracyjna technika malarska, polegająca na układaniu wzorów z kolorowych kamyczków, kawałków szkła lub ceramiki. Znana ona była już na starożytnym Wschodzie (III tysiąclecie p.n.e. - Uruk), lecz dopiero kultura grecka i rzymska przyniosły prawdziwy rozwój tej sztuki. Dekorowano wtedy posadzki, rzadziej ściany, niekiedy nawierzchnie placów i fasady domów. Mozaiki greckie wykonywano najczęściej z kamyków o naturalnych kształtach, mozaiki rzymskie z kostek przylegających ściśle do siebie.
W technice mozaiki wykonywano tak kompozycje figuralne, jak i ornamenty. Tematykę czerpano najczęściej z greckiego i rzymskiego malarstwa. Największe zespoły mozaik greckich odnaleziono na Delos, w Olincie i w Pelli. Mozaiki rzymskie zachowały się w Pompejach, Ostii i miastach północnej Afryki.
W okresie starochrześcijańskim mozaiki stosowano bardzo często do ozdoby kościołów. Znaleźć ich można w kościołach Santa Maria Maggiore i Santa Constanza w Rzymie oraz w Rawennie - w Baptysterium Neoniańskim i w Mauzoleum Galli Placidii. Mozaiki bizantyjskie zachowały się w Bazylice San Vitale w Rawennie, w Bazylice Hagia Sophia w Konstantynopolu, w kościołach w Salonikach, Cefalu, Palermo, Monreale na Sycylii i w Kijowie.
Poniżej zamieszczamy odnośniki do ciekawszych zespołów mozaik włoskich (niektóre strony w przygotowaniu).